İş hayatında bazen çalışanlar, iş sözleşmelerinin haksız veya geçersiz nedenlerle feshedildiği gerekçesiyle işten çıkarılabilir. Bu gibi durumlarda, İş Kanunu işçilerin haklarını korumak adına “işe iade davası” açma hakkı tanımaktadır. Peki, işe iade davası nedir ve bu süreç nasıl işler? İşte bilmeniz gerekenler:
İşe İade Davası Nedir?
İşe iade davası, iş sözleşmesi haksız veya geçerli olmayan bir nedenle feshedilen işçinin, işine geri dönme talebiyle açtığı hukuki bir süreçtir. İşverenin işçiyi işten çıkarırken, haklı ve geçerli bir neden göstermemesi durumunda, işçi işe iadesini talep edebilir. İş Kanunu’nun 18-21. maddeleri uyarınca belirlenen işe iade davası, iş güvencesine sahip işçileri koruma amacı taşır.
İşe İade Davası Şartları Nelerdir?
İşe iade davasının açılabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir:
En Az 30 İşçi Çalıştıran Bir İş Yerinde Çalışma: İşe iade davası açabilmek için işçinin çalıştığı iş yerinde en az 30 işçi çalışıyor olmalıdır.
6 Aylık Kıdem Şartı: İşçinin, iş yerinde en az 6 aydır kesintisiz çalışıyor olması gerekmektedir. Belirli süreli iş sözleşmeleri de bu kapsamda değerlendirilmektedir.
Geçersiz Fesih: İşveren, işçiyi geçerli bir sebep olmadan işten çıkarmışsa, işçi işe iade talebinde bulunabilir. İşverenin, iş akdini feshederken geçerli bir sebep göstermesi zorunludur.
İş Sözleşmesinin Belirsiz Süreli Olması: Belirli süreli iş sözleşmesine tabi olan işçiler, işe iade davası açamazlar. Davayı açacak işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışıyor olması gerekir.
Fesih Bildirimine Karşı Dava Süresi: İşçi, işten çıkarıldığı tarihten itibaren 1 ay içinde işe iade davası açmalıdır. Bu süre geçtikten sonra işçi dava açma hakkını kaybedecektir.
İşe İade Davası Nasıl Açılır?
İşe iade davası açmadan önce işçinin arabulucuya başvurması zorunludur. Arabuluculuk sürecinde işçi ve işveren arasında bir anlaşma sağlanamazsa, işçi bu süreçten itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesine başvurarak dava açabilir.
İşe iade davasında işçinin iş sözleşmesinin hangi sebeplerle feshedildiği ve bu sebeplerin geçerli olup olmadığı incelenir. İşveren, iş sözleşmesini haklı ve geçerli bir sebeple feshettiğini ispatlamakla yükümlüdür. Eğer işveren bu yükümlülüğünü yerine getiremezse, işçinin işe iadesine karar verilir.
İşe İade Davası Sonucunda Ne Olur?
Kararın kesinleşmesinden itibaren işçinin, işe geri dönmek için 10 gün içinde işverene başvuruda bulunması gerekmektedir. Eğer bu süre içinde başvuru yapılmazsa, işverenin gerçekleştirdiği fesih geçerli sayılır. Aynı şekilde, işçi başvurusunu yapmış ancak işverenin işe başlama davetine yanıt vermemiş veya makul süre içinde işe başlamamışsa, bu durumda da iş akdi feshedilmiş kabul edilir. Bu nedenle, işe iadesi kararlaştırılan işçinin işe başlamaması, feshi kabul ettiği anlamına gelir. İşçinin, işe iade başvurusunu noter aracılığıyla ihtarname göndererek yapması tavsiye edilir. Zorunlu olmamakla birlikte, başvurunun süresinde yapıldığını ve başvurunun içeriğinin geçerliliğini kanıtlamak açısından bu yöntem önemlidir.
Eğer işçi, işe başlamak üzere başvuruda bulunursa, işverenin bir ay içinde işçiyi işe başlatması gerekir. İşveren işçiyi işe başlatmazsa, mahkemenin belirlediği tazminat tutarını ödemek zorunda kalacaktır. Bu tazminat tutarı, en az 4 aylık ve en fazla 8 aylık ücret miktarındadır.
İşçinin işe başlatılıp başlatılmadığına bakılmaksızın, çalışmadığı dönem için en fazla dört aya kadar birikmiş ücret ve diğer haklarını da alma hakkı doğar. Yani işveren, işçiyi çalıştırmadığı süre için en fazla dört aylık ücret ve diğer haklarını ödemekle yükümlüdür.
Eğer işçi işe iade davası sonucunda iş başvurusunda bulunmuş ve işveren de işçiyi işe başlatmışsa, geçersiz fesih nedeniyle işçiye ödenen kıdem ve ihbar tazminatları işveren tarafından geri talep edilecektir. Ancak, bu tazminatların işçi tarafından geri ödenmesi yerine, işçinin alacaklarından mahsup edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, işveren işçiye ihbar süresi tanımamış veya ihbar süresine ilişkin ücret ödememişse, bu ücretlerin de işçiye ayrıca ödenmesi gerekecektir.
İşe İade Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dava Süresi: İşten çıkarıldığınız tarihten itibaren 1 ay içinde arabuluculuğa başvurmamanız durumunda işe iade talep etme hakkınızı kaybedersiniz. Bu nedenle, dava sürecini takip etmek oldukça önemlidir.
Arabuluculuk Zorunluluğu: İşe iade davası açılmadan önce arabuluculuk sürecinin tamamlanması gerekmektedir. Taraflar anlaşamazsa, dava süreci devam eder.
Dava Açma Hakkı: İşçi ve işverenin iş sözleşmesinin feshedilme nedenine bağlı olarak işe iade davası açma hakkı değişiklik gösterebilir. Özellikle, işverenin gösterdiği sebebin geçerliliği dava sürecinde büyük önem taşır.
Sonuç
İşe iade davası, işçilerin haksız işten çıkarılmalara karşı başvurabileceği önemli bir hukuki yoldur. Bu davanın amacı, işçilerin iş güvencesini korumak ve işverenlerin keyfi işten çıkarmalarına karşı önlem almaktır.
İşten çıkarıldığınızda, hukuki haklarınızı zamanında ve doğru bir şekilde kullanmak, hak kaybı yaşamamanız için oldukça önemlidir. Dava süreci, hukuki bilgi ve dikkat gerektirdiğinden, bir avukat desteği ile ilerlemek her zaman daha sağlıklı sonuçlar doğurabilir.