Ölümlü iş kazası tazminatı, iş kazasında hayatını kaybeden çalışanın ailesinin maddi ve manevi zararlarını karşılamak amacıyla ölen işçinin ailesine ödenen bir tazminat türüdür. Aile, iş kazası nedeniyle hem Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) hem de işverenden tazminat talep edebilecektir. SGK, ölen işçinin geride kalan ailesine ölüm aylığı ve cenaze ödeneği ödeyecektir. Bunun yanında iş kazasında ölen işçinin ailesinin, iş kazası nedeniyle maddi ve manevi zararlarını karşılamak için işverenden de tazminat talep etme hakkı vardır. Yine aynı şekilde iş kazasında ölen işçinin ailesi kıdem tazminatı da alabilecektir. Söz konusu kazada işverenin kusuru olması halinde, iş kazasının sebep olduğu zararlar nedeniyle işverenin sorumluluğu doğacak ve aile, işverenden manevi tazminat da talep edebilir hale gelecektir. Bu tazminatlar, ölen kişinin bakmakla yükümlü olduğu eş, çocuklar, anne-baba gibi yakınlarına ödenecektir. Ailenin haklarını alabilmesi için öncelikle iş kazası raporunun düzenlenmesi, ölüm belgesinin alınması ve başvuruların zamanında yapılması gerekmektedir.
1. Kıdem Tazminatı Hakkı
İş kazasında hayatını kaybeden işçinin ailesi, ölen kişinin çalıştığı süre boyunca hak kazandığı kıdem tazminatını talep edebilmektedir. Kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki çalışma süresine ve aldığı maaşa göre hesaplanmaktadır. İşveren, ölen işçinin yasal mirasçılarına (eş, çocuklar, anne-baba) bu tazminatı ödemekle yükümlüdür. Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin son aldığı maaş, çalışma süresi ve yıllık tazminat oranı göz önünde bulundurulur.
Örneğin, bir işçi 5 yıl çalıştıktan sonra iş kazasında hayatını kaybederse, işveren, işçinin 5 yıllık kıdemi üzerinden tazminat ödemek zorundadır.
2. Maddi Tazminat Talebi
İş kazasında ölen bir kişinin ailesi, işverenin kusuru veya ihmali nedeniyle meydana gelen iş kazası sonucu maddi tazminat da talep edebilir. Maddi tazminat, ölen işçinin gelecekteki kazanç kaybı, yaşamsal giderler ve aile üyelerinin ekonomik olarak yaşadığı zorlukları telafi etmek için talep edilebilir.
İş kazasında ölüm nedeniyle talep edilecek maddi tazminat, ölen kişinin yaşı, mesleği, aldığı maaş ve çalışma süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak hesaplanır. Ayrıca, iş kazası sonucu ölen kişinin ailesinin, kazanın ardından yaşam standardının ne kadar düştüğü de dikkate alınarak tazminat miktarı belirlenir. Maddi tazminat talebinde bulunan aile üyeleri, bu tazminatın hesaplanabilmesi için ölen işçinin maaş bilgisini ve işyerinde aldığı diğer ödemeleri gösteren belgeleri sunmalıdır.
3. Manevi Tazminat Talebi
Türk hukukunda manevi tazminat, bir olay sonucu zarar gören kişi ya da kişilerin yaşadığı elem ve keder olarak tanımlanmaktadır. İş kazası sonucu, ölen işçinin yakınlarının duyduğu üzüntü ve acı manevi zararı doğuracaktır. Ölen işçinin aile üyeleri, özellikle eş, çocuklar, anne ve baba, kazanın neden olduğu duygusal acıyı ve psikolojik zararı göz önünde bulundurarak manevi tazminat talep edebileceklerdir.
Değindiğimiz üzere manevi tazminat, ölen işçinin ailesinin duygusal zararı karşılamak amacıyla ödenmektedir. Mahkeme, kazanın yarattığı acı, üzüntü ve kaybı dikkate alarak manevi tazminat miktarına karar verecektir. Örneğin, ölen işçinin eşi, çocukları ya da ebeveynleri, kazanın ardından hem duygusal olarak zarar görmekte hem de ailedeki gelir kaybı nedeniyle psikolojik olarak zorlanabilmektedir. Bu tür kayıpların karşılanması amacıyla manevi tazminat talep edilebilecektir.
4. Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan Ölüm Geliri
İş kazasında ölen bir işçinin ailesi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden ölüm geliri talep edebilir. SGK, ölen işçinin eşine, çocuklarına ve diğer bakmakla yükümlü olunan aile üyelerine ölen işçinin sigortalı olarak kazandığı maaş üzerinden belirli bir oranda aylık gelir bağlayabilecektir. Bu gelir, aile üyelerinin geçimlerini sürdürebilmesi ve kayıplarını telafi edebilmesi için önemli bir destek sağlayacaktır.
- Eş ve Çocuklar: Ölüm geliri, ölen işçinin eşine ve çocuklarına bağlanır. Çocuklar, 18 yaşına kadar (eğer üniversite öğrencisi iseler 25 yaşına kadar) bu gelirden yararlanabilir. Aile üyeleri, SGK’dan ölüm geliri almak için gerekli başvuruları yapmalıdır.
- Anne ve Baba: Eğer ölen işçinin çocukları yoksa ya da çocuklar belirli koşullarda gelir alamıyorsa, anne ve baba da ölüm geliri alabilir. Ancak bunun için, ölen işçinin anne-babasına bakmakla yükümlü olması gerekir. Eğer bu koşul sağlanıyorsa, anne ve babaya SGK tarafından ölüm geliri bağlanabilir.
5. Başvuru Süresi ve Hukuki Yollar
İş kazası sonucu ölüm meydana geldiğinde, ölen işçinin ailesinin SGK’ya başvuruda bulunması ve tazminat taleplerini iletmesi için belirli süreler vardır:
- SGK Başvuru Süresi: SGK’ya başvuru için 5 yıl içinde başvuru yapılması gerekmektedir. Ölüm gelirine hak kazanmak için başvurunun 5 yıl içinde yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde, SGK’daki tazminat hakları kaybolabilir.
- İşverene Karşı Tazminat Davası: İşverenin sorumluluğu bulunduğunda, ölen işçinin ailesi maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Bu başvurular için ise, 10 yıl içinde dava açılabilir. İşverenin kusurlu olduğu durumlarda, iş kazasına sebep olan koşulların belirlenmesi ve yasal hakların alınabilmesi için mahkemeye başvurulması mümkündür.
6. İşverenin Sorumluluğu ve Tazminat Davası
İş kazasında ölen kişinin ailesi, işverenin kusurlu olduğu ve ihmalkar davrandığı durumlarda, işverene karşı tazminat davası açma hakkına sahiptir. İşverenin işyerinde yeterli güvenlik önlemlerini almaması veya işçiyi tehlikeli bir ortamda çalıştırması durumunda, işverenin sorumluluğu söz konusu olacaktır. Bu durumda, ölen işçinin ailesi hem maddi tazminat hem de manevi tazminat talep edebilir.
İş kazasında ölüm gerçekleştiğinde, işverenin sorumluluğu tespit edilerek, iş kazasına neden olan koşullar ve ihmaller mahkemede değerlendirilecek; işverenin sorumluluğu bulunduğu tespit edilirse, aile üyeleri yüksek miktarda tazminat alabilecektir.
Ölen İşçinin Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Ölen işçinin kıdem tazminatının nasıl hesaplanacağı da oldukça önemlidir. Önceden belirttiğimiz gibi, bu ödeme işçinin çalışma süresine bağlı olarak değişir. Daha detaylı bir şekilde açıklamak gerekirse, kıdem tazminatının miktarı, her bir yıl için 30 günlük brüt giydirilmiş ücretin toplamına dayanır. Bu hesaplama yapılırken, işçinin son çalışma yılı göz önünde bulundurulur.
Giydirilmiş brüt ücret, işverenin vergi hariç bir işçi için gerçekleştirdiği tüm masrafları kapsar. Bu, işyerindeki genel ödeme uygulamaları, sigorta primleri ve çocuk yardımı gibi ödemeleri de içerir.
İş Kazası Sonucu Ölen İşçinin Ailesine İhbar Tazminatı Ödenir Mi?
İş kazası sonucu ölen işçinin ailesine ihbar tazminatı ödenmesi söz konusu değildir. İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından veya işçi tarafından feshedilmesi durumunda ödenen bir tazminat türüdür. Ancak iş kazası nedeniyle ölüm, iş sözleşmesinin feshi değildir. Dolayısıyla ölüm sonucu işçinin çalışma ilişkisi sonlandığı için ihbar tazminatına hak kazanılmayacaktır.
İş Kazasında Ölen İşçi İçin Cenaze Giderlerini Kim Öder?
Cenaze ödeneği, aşağıdaki durumlarda ölen sigortalının hak sahiplerine verilir:
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölüm,
- Sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken ölüm,
- Kendisi için en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödenmiş olan sigortalının ölümü.
Ayrıca, 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm primi ödenmiş sigortalıların hak sahiplerine cenaze ödeneği verilebilmesi için ölüm anında sigortalı olma şartı aranmayacaktır.
Cenaze Ödeneği Almak İçin Gerekli Evraklar
Cenaze ödeneği başvurusu için Sosyal Güvenlik Kurumu’nun talep ettiği belgeler şu şekildedir;
- Mahalle muhtarı tarafından onaylanmış cenaze yardımı başvuru formu,
- Başvuru yapan kişinin T.C. kimlik kartı,
- Vefat eden kişiye ait ölüm raporu ya da ölüm belgesi,
- Hak sahipleri tarafından yazılmış Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi ile Kuruma başvurulması
Ölen İşçinin Ailesi Ne Kadar Cenaze Ödeneği Alır?
Cenaze ödeneği miktarı, her yıl bir önceki yıl için Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı tarafından açıklanan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) değişim oranına göre artırılarak belirlenmektedir. 2024 yılı için cenaze ödeneği tutarı 3.385,00 TL olarak belirlenmiştir.
İş kazasında ölen bir işçinin ailesi, maddi manevi kayıplar için yukarıda değinildiği üzere pek çok yasal hakka sahiptir. Kıdem tazminatı, maddi tazminat, manevi tazminat ve Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan ölüm geliri, cenaze gideri gibi haklar, aileye bu dönemde maddi kolaylık sağlayabilmektedir. Ancak bu hakların elde edilebilmesi için başvuruların doğru zamanda yapılması, gerekli belgelerin toplanması ve hukuki sürecin doğru bir şekilde yönetilmesi kritik öneme sahiptir.
İş kazası sonucu ölen bir işçinin ailesinin hakları ve tazminat süreçleri oldukça karmaşık ve detaylı bir hukuki süreçtir. Bu tür bir durumda, doğru adımların atılması için profesyonel hukuki destek almak önemlidir. Eğer bu süreçle ilgili sorularınız varsa ya da başvuru yapmak için rehberliğe ihtiyaç duyuyorsanız, ekibimizle iletişime geçebilirsiniz. Uzman avukatlarımız, iş kazası tazminatları, SGK başvuruları, işverenle yapılacak tazminat davaları ve diğer hukuki konularda size en doğru yönlendirmeyi sağlayacaktır.